چگونه طرحواره نقص و شرم در فرد به وجود می آید؟ یکی از اعضای خانواده سخت انتقادگر و بد دهن است. در خانواده شدیداً فرد را سرزنش کرده اند. رفتارها، گفتارها و ظاهر فرد از ترکش انتقادها و تنبیه ها در امان نبوده است.
طرحواره نقص و شرم
والدین مدام فرد را ناامید و سرخورده کرده اند. ۱فرد از طرف پدر یا مادر یا هر دو آنها طرد شده است. والدین محبتشان رو از او دریغ کرده اند. یکی از اعضای خانواده از نظر جسمی، جنسی یا عاطفی با او بد رفتاری کرده است.
در خانواده تمام اشتباهات را به گردن او انداخته اند. والدین مدام به او گفته اند که بی ارزش و نالایق است. به درد هیچ کاری نمی‌خورد. بارها نامنصفانه با خواهران و برادران خود مقایسه شده است. والدین خواهر و برادر را به او ترجیح داده اند. یکی از والدین عطای زندگی زناشویی را به لقایش بخشیده است. او خودش را مقصر می‌داند و سرزنش میکند.
تجارب منجر به طرح واره نقص وشرم
اگر در دوران کودکی احساس کنید که به شما احترام گذاشته نمی شود. کسی شما را دوست ندارد. طرح واره نقص وشرم در ذهن شما نقش می بندد. ممکن است بارها و بارها یکی از والدین یا هردوی آنها شما را طرد کنند. یا به شما ایراد بگیرند. احساس شرم ونقص احساسی فراگیر و جهان شمول است.
این احساس ممکن است به صورت های مختلفی بروز پیدا کند. مثلا احساس می کنید لیاقت عشق کسی را ندارید. یا آن قدر بی لیاقت هستید که حتی والدین تان نیز شما را دوست ندارند. چه رسد به دیگران یا وجودتان هیچ ارزشی ندارد. تقریبا مطمئن هستید که حق با والدین شماست. هیچ گاه به انتقادها و عیب جویی های آنها با دیده ی شک و تردید نگاه نکرده اید.
نسبت به خودتان شرمسارید
شما از سوی والدین طرد می شوید. به شما محبت نمی کنند. یا شما را دست کم می گیرند و شما احساس می کنید خلایق هر چه لایق. اصلا اعتقاد دارید که وجود شما برازنده ی همین طردها و بی اعتنایی ها است. در دوران کودکی به دلیل رفتارهای والدین سرزنش می شدید. تمام سرنوشت ناخوشایند و غم انگیز خود را به بی لیاقتی و کمبودهای خودتان ربط می دهید. به همین دلیل شاید از رفتار دیگران عصبانی نیستید. بلکه از رفتارهای خودتان شرمسار و ناراحت می شوید.
ممکن است حس شرمساری در دوران کودکی شما را احاطه کند و بر شما سیطره بیندارد. هر زمان که در معرض برملا شدن عیب ها و نقص های خود قرار گرفته اید. حس شرمساری به سراغ شما آمده است. حس شرمساری فقط مربوط به مسایل ظاهری و پیش پا افتاده نبوده است. بلکه شخصیت و هویت شما را عمیقا درگیر کرده است.
جبران افراطی در طرحواره نقص و شرم
بسیاری از افراد که سخت مورد بی مهری و انتقاد دیگران قرار گرفته اند. با برتری طلبی در برخی حوزه ها سعی می کنند احساس بی ارزشی شان را جبران کنند. این افراد اصلا حاضر نیستند دست از معیارهای سخت گیرانه شان بردارند. عاشق سینه چاک موفقیت طلبی و منزلت جویی هستند. آنها ممکن است استاد بلامنازع فخرفروشی و تکبرورزی باشند. این افراد با مال پرستی و شهرت طلبی حس بی ارزشی درونی شان را جبران می کنند.
علاوه بر والدین باید به نقش بچه های بزرگ تر نیز اشاره کرد. بچه های بزرگ تر معمولا سعی می کنند با خواهرها و برادرهای کوچک تر از خودشان رفتاری تحقیرامیز داشته باشند. این رفتارها در شکل گیری طرح واره نقص شرم مهم است.
