یکی از موضوعات مهم، روش دستور دادن به کودک است به طوری که کودک آن را به خوبی درک کرده و اجرا کند. عدم رعایت دستور از جانب کودک دلیل بر لجبازی او نیست. احتمال دارد که کودک متوجه منظور شما نشده باشد، پس دستور خود را دوباره با توجه به روش های ذکر شده برای او تکرار کنید.
روش دستور دادن به کودک
دستورهایی که معمولاً موثر واقع نمی شوند دارای یکی از خصوصیات زیر هستند:
دستورهای زنجیره ای
دستورهایی هستند که پشت سرهم به کودک داده می شود و وی توانایی به خاطر سپردن تمام آنها را ندارد. بنابراین برخی از آنها را فراموش کرده و انجام نمی دهد. مانند لباست را بپوش، دندانهایت را مسواک بزن، موهایت را شانه کن، بعد بیا صبحانه بخور. بهتر است دستورها را به بخش های کوچکتر تقسیم کرده و هر کدام را به تنهایی از کودک درخواست کرد.
دستورهای مبهم
دستورهایی هستند که برای کودک واضح و روشن نیستند و به خوبی نمی توانند منظور گوینده را منتقل کنند. به عنوان مثال هنگامی که ما انتظار داریم، بچه ها بدون درگیری و خشونت با هم بازی کنند و دعوا نکنند ولی فقط به آنها می گوییم: بچه های خوبی باشید. کودک ممکن است نداند از او چه خواسته شده است و باید چه کار کند که از نظر والدین بچه خوبی باشد؟ این دستورها مبهم می باشند، بنابراین بهتر است به صورت مشخص و اختصاصی به آنها بگوییم: با اسباب بازی هایتان با هم و به آرامی بازی کنید .
دستورهای پرسشی
در این گونه دستورها از کودک سوال می شود که آیا دوست دارد که این کار را انجام دهد؟ مثلاً «آیا دوست داری که اطاقت را تمیز کنی؟ که ممکن است یک کودک لجباز براحتی بگوید: نه دوست ندارم . در اینگونه دستورها ما به کودک حق انتخاب می دهیم. پس دور از انتظار نیست که او آن را انجام ندهد.
دستورهایی که به دنبالش دلیل و منطق آورده می شود
مانند: زود باش اطاقت را مرتب کن چون امشب مهمان داریم و از اینکه خانه نامرتب باشد، نگران و عصبانی می شوم. در این مثال ممکن است کودک دستور اصلی را فراموش کند، بنابراین بهتر است که دستور به این شکل باشد: امشب مهمان داریم و خانه نامرتب من را نگران و عصبانی می کند، پس لطفاً هر چه سریعتر وسایلت را جمع کن .یعنی اول توضیح داده بعد دستور مورد نظر گفته شود.
روش دستور دادن موثر
روش اجراء: نزدیک کودک بروید، تا نزدیک چشم های کودک خم شوید و با او تماس چشمی برقرار کنید. فاصله شما در زمان دستور دادن به اندازه فاصله یک دست باز باشد (یعنی به فاصله شانه تا نوک انگشتان) و برای کودک به طور دقیق مشخص کنید و بگویید که چکار کند.
نکات مهم در زمان دستور دادن
- هر چه تعداد دستورها کمتر باشد، موثرتر بوده و کودک بهتر متوجه شده و سریعتر آن را اجرا می کند.
- دستوری که به کودک داده می شود باید مشخص، خاص و روشن باشد.
- دستورها باید بیشتر به شکل مثبت باشند. مثلاً به جای گفتن (بلند صحبت نکن) بگویید (آرام صحبت کن).
- با صدای محکم و قاطع با کودک صحبت کرده و بگویید که چکار باید بکند. اما نباید در کلامتان خشونت وجود داشته باشد.
- به اطاعت از دستور، پاداش دهید.
- دستورها باید در حد سن و فهم و توانایی کودک باشد. سعی کنید دستورها با تهدید همراه نباشند و با لحن خوب و قاطع گفته شوند.
- اگر کودک در شرایطی است که نمی تواند دستورهای ما را انجام دهد، بهتر است به زمان دیگری موکول گردد و اصلاً درخواست نگردد. مثلاً: کودک در حال دیدن برنامه تلویزیونی مورد علاقه اش می باشد و ما به او می گوییم: بلند شو کتاب هایت را مرتب کن .
